Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan sonra Mustafa Kemal Paşa, Halep'te bulunan Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığına tâyin edilmişti. Fakat, ateşkes hükümlerini diledikleri şekilde uygulayan müttefikler, Babıâli'yi sıkıştırdı ve bu ordunun karargâhını da kaldırarak dağıtılmasını sağladı. Bunun üzerine Mustafa Kemâl Paşa İstanbul'a geldi. Düşman donanması da aynı gün İstanbul'a demir atmıştı. Mustafa Kemal bunları görerek "Geldikleri gibi giderler!" demişti. Bu sırada İstanbul'da hükümet değişmiş, padişah Vahideddin sadrazamlığı (başbakanlığı) Damad Ferit Paşa'ya vermişti, Ferit Paşa hükümeti İngilizler'den yana bir politika güdüyor, âdeta ingiltere'nin emriyle hareket ediyordu. Padişah Vahideddin meclisi de dağıttı.
Mustafa Kemal Paşa yurdun işgalden kurtarılması için istanbul'da bir şey yapılamayacağını anlamış, Anadolu'ya geçip, halkın direnişini güçlendirmek ve teşkilâtlandırmak gerektiğini düşünmeye başlamıştı. Onun bu düşüncelerini eski silâh arkadaşları Kâzım Karabekir ve Ali Fuat Paşa ile Rauf (Orbay) Bey de paylaşıyordu. Ali Fuat Paşa 20. Kolordu Kumandanlığı ile Ankara'da bulunuyordu. Kazım Karabekir Paşa da 15. Kolordu Komutanı olarak Erzurum'a tâyin edildi. Mustafa Kemal Anadolu'ya, halk, ordu ve yöneticiler üzerinde etkili olabilecek bir görevle gitmeyi istiyordu. Çünkü böylece düşmana karşı teşkilâtlanmayı daha hızlı başaracaktı. Mustafa Kemal Paşa, 30 Nisan 1919 tarihinde 9. Ordu Müfettişliği'ne tâyin edilince aradığı fırsatı bulmuş oldu. Görevi I "Samsun ve çevresinde asayişsizlik olaylarını yerin de görüp tedbir almak üzere Samsun'a kadar gitmek" şeklinde özetlenmiş, ama yetkileri son derece geniş tutularak Anadolu'nun yarısı kadar bir bölge onun idaresine verilmişti. Padişah onu uğurlarken "Siz akıllı bir paşasınız, arkadaşlarınızı aydınlatacağınızdan ve doğru yolu göstereceğinizden eminim" diyordu.
Mustafa Kemal, Yunanlılar'ın İzmir ve Ege bölgesini işgal etmeye başlamalarından bir gün sonra, 16 Mayıs 1919 günü, Bandırma vapuru ile Samsun'a hareket etti ve 19 Mayıs 1919 günü Samsun'a ayak bastı. 19 Mayıs 1919 tarihi, düzenli ordular kurma hareketine geçilmesinin ve millî mücadelenin başlangıcı sayıldığı için son derece önemlidir.