Türk İmzası

Yeni Türk hükümeti düzenli bir ordu kurma hazırlığı içindeyken, batıda Yunanlılar, doğuda Ruslar'ın silâhlandırdığı Ermeniler, güneyde Ermeniler'le birlikte Fransızlar saldırı ve işgallere başlamış bulunuyorlardı. Türk ordusunun çekilmesiyle boş kalan Batum, Kars, Ardahan ve bu bölgedeki diğer bazı illerde Ermeniler Türkler'i yok etmek için katliam başlattılar. Güzel yapıları yıkıyor, insanları camilere doldurup ateşe veriyor, kuyulara doldurup üzerlerini kapatıyor, çocuklar, kadınlar ve yaşlılar samanlıklara dolduruluyor ve sonra yakılıyordu...

Bu durumda yeni Türk hükümeti 4 Haziran 1920 günü Ermeniler'e taarruz kararını aldı. Bu maksatla Kâzım Karabekir Paşa, Doğu Cephesi Kumandanlığı'na tâyin edildi. Karabekir Paşa ilk hamlede Sarıkamış'ı geri aldı. Ermeniler dört gün içinde bozguna uğratıldı ve dağıtıldı. Bundan sonra 29 Ekim günü Türk ordusu Kars'a girdi ve 1878'den beri Rus işgalinde bulunan vatanın bu bölümü kurtarılmış oldu.

Ermeniler ve onun ardından Gürcüler Türkler'e karşı duramayacaklarını anlamışlardı. Ermenistan ve Gürcistan Sovyetleş'tirilince, Yeni Türk hükümeti ile Yeni Rus hükümeti arasında 16 Mart 1921 günü Moskova'da bir antlaşma imzalandı. Bu antlaşmada Sovyet Rusya "Millî Misâk" sınırlarını kabul ediyordu. Böylece ülkenin doğusunu güven altına alınmıştı. Şimdi güneyden ve batıdan düşmanı söküp atma hamlesine girişilecekti.